درس اول: شعر و شر 
کلا متن های مورد نیاز برای موسیقی رپ به دو دسته کلی تقسیم میشن: 1-شعر 2- شر !!! 
شعر در تعریف همون جمله های زبان فارسی هست با این تفاوت که در اشعار می تونه جای عناصر جمله مثل فعل و فاعل و .. عوض بشه.و همچنین شعر وزن خاص و محسوسی داره و از کلمات هماهنگ و هم صوت در انتهای هر مصراع استفاده میشه و برای بیان موضوع اجتماعی،سیاسی،نظامی و فرهنگی و مسائل اعتراض آمیز و .. استفاده میشه! 
ولی شر چیه؟!! شر در واقع همون شعره با این تفاوت که حرف "ع" رو نداره!و حرف "ع" ابتدای کلمه "عزت" هست! 
این حرفی که زدم بعنی چی؟!! 
می دونین که عزت یک متن رو مفهوم و معنی اون رقم می زنه.پس اگه شما شعری بگین که مفهوم خاص و تاثیرگذاری نداشته باشه در واقع شعر نگفتین بلکه شر گفتین. 
از هر دو نوع متن هم در رپ فارس استفاده میشه و در هر دو نوع سبک متن هم میشه از فحش استفاده کرد.ولی در شعر کمتره! 
با این توضیح که اگه شما شعری بگین که عزت داشته باشه هیچ وقت اونو به مسخره نمی گیرن و یا ضدش نمی خونن! 
در واقع کسی که شر میگه یعنی آماده هرگونه عکس العمل از مخاطب خواهد بود. 

برای مثال چند بیتی رو از هر دو سبک انتخاب می کنم که منظور رو بفهمین: 

با سامان ویلی تیریپ کل داری 
پس بری به جهنم بلیط مجانی 
حواستون باشه دفعه بعد که قصه می گین 
تو قصه هاتون نباشه دیگه اسم ویلی 

"این 2 بیت نمونه بارز از شر در ادبیات رپ فارس هست.که زدبازی واقعا در این سبک استاده! 
البته شر هم مفهوم داره.ولی از نظر بار مفهومی نسبت به شعر در درجه پایین تری قرار گرفته!" 

اگه الآن گربه ست یه زمانی ببر بوده 
به چه هیبتی این ببر از غرب تا شرق بوده 
بیا با هم به این گربه قدرت بدیم 
به رسیدن به صدر جدول سرعت بدیم

"این دو بیت هم نمونه ای شعر در رپ فارس که از هیچ کس هست و مفهوم خاص و منسجمی رو دنبال می کنه.

چه مفهومی؟ همبستگی..اتحاد و یه تشبیه خیلی قشنگ هم به کار برده. 
در واقع فرق بین رپرها در همین اشعاره. 
اگه دوس دارین مشهور شید سعی کنید اشعارتون رو قوی کنید.البته کلا در شعر کسی که حرف نو می زنه همیشه کارش می گیره.لابد می پرسین خوب چه جوری حرف نو بزنیم؟! 
این مسئله ایه که خیلی از رپر ها دنبالش هستن.یعنی کلماتی که به عنوان هر عنصری در متنتون به کار می برین کلماتی باشن که در اشعار بقیه نشنیدین! 
مخصوصا در قافیه هاتون خیلی دقت کنید.البته در مورد چگونگی قافیه پردازی هم در درس بعدی با شما صحبت میشه
.

.
درس دوم : قافیه پردازی

این درس مشکل ترین و در عین حال جذاب ترین بخش شاعری هست. 
قافیه های خوشگل و تک همیشه با استقبال عظیم روبه رو میشن و این کارتون رو بترکون می کنه! 
این درس واسه این سخته که 98% خلاقیت و استعداد شماست! 
و اما: 
در کل قافیه ها در ادبیات رپ به دو گروه کلی تقسیم میشن: 
1- قافیه های ساده 2-قافیه های پیشرفته 

1-قافیه های ساده: این مورد که شناخته شده هست برای همه.تو شعراتون دیدم که زیاد استفاده می کنین ولی باید بدونین که این سبک از قافیه ها اشباع شدن و باید علم رپ خودتون رو به روز کنین! 
چند مورد قافیه ساده براتون مثال می زنم.ولی باید نسل قافیه رو اول بگم. 

**نسل قافیه: نسل قافیه یعنی صدا و آهنگ نهایی در واژه ها که اونا رو به هم دیگه پیوند میده و قافیه میسازه! 
نفهمیدی؟ 
باشه...الآن با مثال میگم: 

بیت زیر رو از همینطوری انتخاب کردم که می تونین مطلب رو بفهمین: 

چرا آبرو ملعبه میشه کف دست مردم چرا بعضیا محروم میشن از عطر خوش گندم 

در این بیت قافیه این واژه ها هستن: مردم و گندم 
مثلا نسل این قافیه ها صدای " اٌم" هست! که در پایان هر واژه به گوش میرسه! 

اما چند مورد قافیه ساده. 
مثلا از نسل "ان" : خفن-وطن-کفن-بدن و ... 

به نمونه های ذکر شده و مشابه اینها قافیه های ساده می گن.اما برای قدرت شعر و ایجاد لذت در مخاطب باید فکرمون رو باز کنیم. 
به همین دلیل گروههای رپ خون قافیه جدیدی رو بنا کردن به نام: 

2- قافیه های پیشرفته: سخت ترین و در عین حال جذاب ترین بخش در قافیه هاست. 
هر چی زحمت بکشی پاش ارزش داره. 
اما تنها راه اینکه بخواین قافیه پیشرفته بگین خلاقیت و استعداد خود شماست! 
ولی واسه کمک به استارت زدنتون می خوام چند تا راه بهتون نشون بدم که بتونین قافیه های پیشرفته بسازین..به موارد زیر در شعرتون دقت کنید: 

1- درنگ و تکیه واژه ها 
2- حروف هم صدا و هم لحن 
3- سبک خوندن 
4- تعویض جای عناصر جمله 
5- استفاده از ضمایر 
6- قافیه های چندگانه 

این 6مورد رو علی الحساب گفتم که یه استارتی زده باشم براتون.اما چون اینجا مخاطب من گسترده هست می خوام تک تک موارد فوق رو براتون توضیح بدم که دوستان تازه کار یا ضعیف کاملا متوجه بشن: 

1-درنگ و تکیه واژه ها: تمام واژه های ادبیات فارسی روی یکی از سیلاب هاشون (هجا یا بخش) تکیه یا درنگ دارند یا به صورتی مشدد خونده میشن.مثلا کلمه "دقت" روی "ق" مشدد خونده میشه.تشدید معمولا قافیه های زیبایی می سازه.ازش می تونین خیلی استفاده کنین!در بیت زیر :

گفتم بودن تو این دنیا واسم خفت داره گفتی زود قضاوت نکن همش حکمت داره

اینجا "خفت" و "حکمت" قافیه می سازن.البته در این بیت قافیه تقریبا ساده ست ولی از چند راه فوق الذکر استفاده کردم.که به نوبت توضیح میدم. 
در این بیت کلمه "خفت" در واقع " خف فت" خونده میشه و هم وزن جلوه می کنه با کلمه "حکمت".. 

2- حروف هم صدا و هم لحن: ای قربون این زبون باحالمون برم که انقدر گسترده ست!در ادبیات مقدس فارسی حروفی هستند که هم صدا جلوه می کنن.البته به سبک خوندنتون هم بستگی داره.برای مثال حروفی مثل "س" و "ز" خیلی از نظر صدایی به هم شبیه میشن. 
بذارین برای مثال یه بیت با این روش بگم: 

هر کی خواست شاخ شه باید خز باشه با کسی در افتادی که قمه تو دستاشه 

قافیه این بیت: "خزباشه" و "دستاشه" که اینجا 4 قافیه داریم (قافیه چندگانه) "خز" با "دس" و "باشه" با "تاشه" !! 
این بیت هایی که به عنوان مثال زده میشه رو اصلا به معناش توجهی نکنین چون فقط سریع برای نمونه گفته میشه و چون تو بحث قافیه ها هستیم زیاد به معنا توجه نداریم در این قسمت...برای معنی شعر و موضوع در درس های بعدی اشاره میکنیم.

3- سبک خوندن: این مسئله بسیار حائز اهمیت هست! تهی در شعراش از این راه خیلی استفاده می کنه!شما می تونین با تغییر دادن سبک خوندن یک کلمه اون رو با کلمه بعدی قافیه کنین: 

تهی در آهنگ "تشکر سرخ پوستی" بیت زیر رو در انتهای قسمت دوم می خونه: 

فکر کن نداشته باشی تو با من کدورتی چون تهی معرف تره از پلنگ صورتی 

(من اصلا کاری به دری وری بودن این بیت ندارم.فقط فنی بحث می کنم!) 
اینجا قافیه چیه؟ 
"کدورتی" و "صورتی" ولی این دو واژه هم وزن نیستن!!درواقع "کدورتی" از نظر زمان تلفظ کلمه نسبت به "صورتی" بیشتر طول می کشه. 
ولی این هنر خواننده ست که میاد کلمه قبل از "صورتی" یعنی "پلنگ" رو طوری به واژه بعد می چسبونه که جای خالی حس نشه! 
در واقع شما قافیه رو به این صورت می شنوین: "کدورتی" و " گ صورتی" 
به آقای حسین موسویان هم توصیه می کنم انقدر کارتون نگاه نکنن!! 


4- تعویض جای عناصر جمله: آقا چه کاری از این بهتر و راحت تر؟! 
اصلا تفاوت شعر و نثر اینه که شما می تونی در شعر جای ارکان جمله رو به صورا کاملا آزاد عوض کنی! 
هر چند در بعضی آثار منثور فارسی هم ارکان جمله رو عوض می کنن ولی در شعر دست ما بیشتر باز هست! 
خوب شعرای جوان و عزیز! یه مثال: 

اینبار از زد بازی و مهراد هیدن: 

مهراد هیدن که وارد میشه داره جاذبه تا بخوای تکون بخوری فکت از جاش خارجه 
البته اینجا مهراد از سبک خوندن هم استفاده کرده! 
اما اگه بیت رو به صورت محاوره دربیاریم به این شکل میشه: مهراد هیدن که وارد میشه جاذبه داره تا بخوای تکون بخوری فکت از جاش خارجه 
می بینید که مصراع اول با اون چیزی که در آهنگ "آهنگامون خداست" از زدبازی میشنویم در محاوره تفاوت داشت! 
در این مصراع مهراد جای "داره" رو با "جاذبه" عوض کرده و قافیه ساخته.که خیلی کار شاخی نیست.همه می تونن.امتحان کنین! 


5- استفاده از ضمایر: بدون حرف اضافه با یه مثال میگم: 
از تهی باز هم: آهنگ "رقص اندام1" با رضا پیشرو 


من مدادم به چشم تراشی تو لخت وایسا جلوم تا که بکشم نقاشی تو 

قافیه های اصلی این بیت "تراشی" و "نقاشی" هستن!ولی این دو کلمه نمی تونن به تنهایی با هم قافیه بسازن! 
چرا؟ 
خب چونکه کلمه "نقاشی" روی "ق" مشدد گفته میشه که همچین چیزی در "تراشی" وجود نداره! 
واسه همین شاعر میاد از ضمیر "تو" استفاده می کنه تا کمی از اثر تشدید روی "ق" در "نقاشی" کم کنه و قافیه بسازه! 
می بینین..رپ کردن زیادم آسون نیست! 


6- قافیه های چندگانه: بخش مورد علاقه من...یعنی در یک بیت بیش از 2 کلمه قافیه داشته باشیم.این کار بسیار باحالیه..حتما امتحان کنید.مثال؟ چشم: 


بازم از تهی: ما چرا اینجاییم د واسه رقصیم سی دی رو در بیار از تو لباس شخصیم 

اینجا تهی 4 تا قافیه به کار برده. "د واسه" و "لباسه" و "رقصیم" و "شخصیم"

به این میگیم قافیه چندگانه.اما کی می تونه بگه دیگه از چه ترفندی استفاده شده؟!! 

بله..دقیقا درست حدس زدین( !! ) از حروف هم لحن هم استفاده کرده! حروف " ق" و "خ" تقریبا هم صدا هستن و می تونن قافیه بسازن! 
دیگه؟ 
از سبک خوندن هم استفاده کرده! اگه آهنگ رو گوش بدین می بینین که "د واسه" و "لباسه" عین هم گفته شدن که این واقعا جذابه!ایول!

یا یه شعر دیگه از zeo که یه مصرعش رو از سهراب سپهری گرفته :

چرا تو قفس هیچکس کرکس نیست ؟ / یا چرا این یه قانون شده هر کس ریسک /

که بخواد کنه میره پابوسه مرگ ؟/ چرا دارم میبینم من کابوس جنگ ؟/

جنگ با یه مشت عوضیه شهرت طلب / که بقیه توی بازیشون مهرن فقط/

در بیت 1 و بیت 2 میبینید که به هم نیاز دارن..یعنی مصرع اول بیت 2 ادامه مصرع 2 بیت 1 هست.و اگر بیت 2 برداشته شه بیت اول بی معنی میشه..اینم به نوع هنره ..



البته ترفندهای بسیار زیادی در قافیه های پیشرفته به چشم می خوره.
امیدوارم از مجموعه 1 و 2 درسی نهایت استفاده رو در شعراتون بکنین. 
فقط یادتون باشه.شاید اولش سخت باشه ولی باور کنین همه کسانی که شما بزرگ رپ فارس می شناسینشون این کارها رو غیرارادی انجام میدن که دلیلش فقط و فقط و فقط تمرین و تمرین و تمرین هست.